Project: Klimaatneutraal watertransport

Van en naar de HEINEKEN brouwerij in Zoeterwoude lopen meerdere transportstromen. Grondstoffen voor het brouwproces worden zowel over water als via de weg aangevoerd richting de brouwerij. Dit geldt ook voor de producten van HEINEKEN die geëxporteerd worden. Binnen de Groene Cirkel Mobiliteit werken veel partijen samen die zich inspannen om, zowel via weg als water, klimaatneutraal transport te realiseren.

In 2010 heeft NedCargo (voorheen Van Uden Groep) het Alpherium gerealiseerd. Deze overslagterminal zorgt ervoor dat HEINEKEN haar bier van Zoeterwoude richting Alphen aan den Rijn brengt per truck, waar het bier vervolgens per binnenvaartschip richting de Rotterdamse haven gebracht wordt. Dit was toen al een grote stap in het verminderen van het aantal vrachtwagenritten per jaar en een aanzienlijke CO2  reductie.

Het Alpherium ligt aan de Gouwe, een gekanaliseerde rivier die bijzonder belangrijk is voor de binnenvaart. Omdat de Gouwe zo’n belangrijke vaarroute geworden is, wordt er binnen de Groene Cirkel Mobiliteit gekeken hoe dit transport nog duurzamer kan. Maar ook, hoe de Gouwe zelf duurzamer ingericht kan worden.

Doelen

Dit project onderzoekt de mogelijkheden van klimaatneutraal transport tussen het Alpherium (de binnenvaartcontainerterminal in Alpen aan de Rijn) en de haven van Rotterdam. Dit transport gebeurt met binnenvaartschepen over de Gouwe. Er zijn meerdere mogelijkheden om dit watertransport te verduurzamen. Ook de handelingen die plaatsvinden op het Alpherium zelf (zoals overladen) en in het nieuw te bouwen naastgelegen distributiecentrum Steekterpoort, komen in aanmerking voor verduurzaming. Om de ambities te bereiken lopen diverse initiatieven:

• Het gebruik van biobrandstoffen op bestaande schepen;
• Het ontwikkelen van nieuwe, duurzamere (elektrische) schepen;
• De aanvoer van lege containers vanuit Rotterdam met 50% verminderen. De capaciteit van de schepen op de Gouwe kan beter benut worden door het bundelen van goederenstromen;
• Het verbeteren van de bevaarbaarheid van de Gouwe zodat andere (bredere) schepen gebruikt kunnen worden. Zo wordt er bijvoorbeeld gesproken over het verduurzamen en verstevigen van de oevers en de eventuele mogelijkheden en kansen voor het scheiden van scheeps- en recreatievaart;
• Klimaatneutrale bediening van bruggen over de Gouwe (en verder);
  Klimaatneutrale logistiek in het nieuwe distributiecentrum van Nedcargo in Steekterpoort;
• Klimaatneutrale exploitatie van het gehele Alpherium;
• De aanvoer van lege containers vanuit Rotterdam verminderen. Dit kan bijvoorbeeld verminderd worden door meer goederen te importeren. Deze goederen zouden dan tijdelijk opgeslagen kunnen worden in distributiecentrum Steekterpoort, naast het Alpherium;
• Opwekking van groene energie door bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen en windturbines rondom het Alpherium.

Status

Binnen dit project onderzoeken we verschillende mogelijkheden om het watervervoer van en naar het Alpherium klimaatneutraler te laten verlopen.

Hernieuwbare brandstof

Het gebruik van een hernieuwbare brandstof  is één mogelijkheid. Samen met Good Fuels bekijken we of we in aanmerking komen voor een financiële bijdrage van I&M.  Vanaf oktober 2016 loopt een gesubsidieerde pilot met een hernieuwbare diesel. Hierin wordt de inzet van een 30% Biodiesel blend getest op een van de schepen die Nedcargo gebruikt op de Gouwe. Hierbij wordt getest op verbruik en het effect van deze brandstof op de motoren.
Doel van het project is de technische werking dit soort biobrandstoffen in de binnenvaart aantonen. Daarnaast ontwikkelen we een marktpropositie voor de inzet van deze brandstoffen in de binnenvaart om transport van grote verladers te verduurzamen. Deze pilot zal voor een periode van 8 maanden uitgevoerd worden. Dit is de eerste keer dat deze hoogwaardige biobrandstoffen in Nederland in de binnenvaart ingezet worden.

Reduceren lege kilometers

In de afgelopen jaren zijn al vorderingen gemaakt in het combineren van goederenstromen, waardoor nu bijvoorbeeld een aantal importstromen via Alpherium gecombineerd worden met exportstromen van Heineken.

Er blijft echter nog steeds een grote onbalans tussen stromen in beide richtingen. Op dit moment is een groot deel van de containers die uit de Rotterdamse haven komen, leeg. Om deze ‘lege kilometers’ te verminderen, moeten meer goederenstromen gecombineerd worden. Diverse partners uit de Groene Cirkel Mobiliteit denken dat de goederenstromen beter afgestemd kunnen worden. Er loopt een verkenning naar de mogelijkheden en naar goederenstromen in de regio die potentieel over de Gouwe vervoerd kunnen worden. Het rapport hierover zal in 2017 gereed komen.

Daarnaast is Nedcargo van plan om een nieuw distributiecentrum te bouwen in Steekterpoort, naast het Alpherium. Dit distributiecentrum zal een belangrijke rol kunnen spelen in het combineren van de goederenstromen.

Gebruik groene stroom

Het nieuwe distributiecentrum in Steekterpoort zal - net als uiteindelijk het gehele Alpherium - op termijn klimaatneutraal moeten gaan opereren. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van zonnestroom en windenergie.

• Nedcargo Alphen wil 40.000 m2 (en in een later stadium het dubbele oppervlak) aan zonnepanelen aanleggen op het eigen distributiecentrum. Hiervoor loopt momenteel een subsidieaanvraag;
• In de rest van Zuid-Holland heeft Nedcargo ook nog een potentieel van 100.000 m2 aan zonnepanelen (voor een deel zijn de subsidies hiervoor al toegekend – een ander deel is nog in aanvraag);
• Samen met agrariërs en ontwikkelaars wordt windpark Steekterpoort opgezet. Doel is om 30 MWh per jaar te produceren;
• Daarnaast zijn er kansen om te koppelen aan voorzieningen van derden voor groene energie, zoals reeds bestaande zonnepanelen en biogasinstallaties.

Nieuwe schepen voor de Gouwe

Er wordt gewerkt aan het ontwikkelen en in de vaart brengen van een innovatief binnenvaartschip, speciaal ontwikkeld voor de vaart over de Gouwe. Deze ‘Gouwenaar2’ combineert de grootst mogelijke ladingcapaciteit binnen de maximale maat die toegestaan is op de Gouwe met een geoptimaliseerd hydrodynamisch onderwaterschip.

Het schip is voorzien van elektrische voortstuwing waarvoor de stroom wordt opgewekt door efficiënte dieselgeneratoren. Dit geeft een hoog energierendement en dus een laag brandstofverbruik. Hierdoor kan de CO2-uitstoot per vervoerde container naar verwachting met 40% gereduceerd worden ten opzichte van het standaardschip dat nu op dit traject gebruikt wordt. Dit nieuwe scheepstype wordt medio 2017 in de vaart genomen.

De nieuwe schepen van het type Gouwenaar2 worden in eerste instantie uitgerust met dieselgeneratoren voor de stroomopwekking. Om deze schepen uiteindelijk CO2-neutraal te maken zullen deze generatoren op termijn vervangen worden door een brandstofcel, een accupakket of een combinatie van deze twee technieken. Nedcargo start een project om de technische en economische haalbaarheid van deze omschakeling te onderzoeken. Het is de bedoeling om binnen een aantal jaar deze omschakeling te kunnen bewerkstelligen.

Daarnaast wordt de mogelijkheid verkend om met bredere schepen over de Gouwe te gaan varen. Hiervoor moet de regelgeving aangepast worden, dus dit is een lange-termijn-traject.

Organisatie & Planning

Partners/Betrokkenen

Heineken, Alpherium, NedCargo, Connekt, Good Fuels, Haven Rotterdam, Zeeman, Feadship, Marin, Concordia, Hybrid Ship, Propulsion.

Contactpersoon

Pieter van Kooten - Heineken
pieter.vankooten@heineken.com